USPOSTAVLJENE NOVE METODE MIKROBIOLOŠKE ANALIZE TLA I VODE

Predviđene aktivnosti po projekta “Mikrobiološki i hemijski kvalitet inputa povrtlarske proizvodnje u dolini Neretve” se ralizuju u toku nastavnog procesa te tako studenti na prvoj godini u sklopu predmeta “Mikrobiologija u poljoprivredi” imaju mogućnost da određuju mikrobiološke parametra zemljišta (ispitivanje ukupnog broja bakterija, brojnosti amonifikatora, Azotobacter sp., gljiva i aktinomiceta te određivanje dehidrogenazne aktivnosti zemljišta) i vode za navodnjavanje (određivanje prisustva bakterija Escherichia coli i Salmonella spp.). Dobijeni rezultati će poslužiti za bolje razumjevanje složenih interakcija između biljaka i mikroorganizama.

 

Važno svojstvo koje utiče na uspješnu proizvodnju povrća svakako je plodnost zemljišta koje omogućuje razvoj biljaka i ostvarivanje visokih prinosa. Procena kvaliteta zemljišta i njegove pogodnosti za biljnu proizvodnju može se, prije svega, procjeniti pomoću hemijskih parametara, kao što su pH vrjednost, sadržaj organske materije (humusa), ukupnog azota i pristupačnih oblika azota i fosfora, i mikrobioloških pokazatelja, odnosno prisustva i brojnosti različitih sistematskih i fizioloških grupa mikroorganizama. Ovi pokazatelji pokazuju prostornu i vremensku dinamiku u različitim zemljištima i pri različitim ekološkim uslovima. Dok se na osnovu rezultata hemijskih parametara zemljišta mogu svrstati u različite kategorije i determinisati njihova plodnost, pomoću mikrobioloških pokazatelja se može definisati intenzitet procesa kruženja ugljenika, azota i fosfora, odnosno najvažnijih elemenata koji učestvuju u ishrani biljaka i formiranju prinosa. Mikroorganizmi koji žive u zemljištu predstavljaju dio aktivne organske materije i njihova zastupljenost i brojnost u zemljištu je od strane mnogih autora okarakterisana kao indikator zemljišne plodnosti. Mikroorganizmi kontrolišu vitalne funkcije zemljišta, kao što su dekompozicija i akumulacija organske materije i/ili transformacija hranljivih supstanci. Osim toga, enzimi koje mikroorganizmi sintetišu, kao što je dehidrogenaza, su takođe važan pokazatelj „zdravstvenog stanja“ zemljišta i ukazuju na intenzitet transformacije organske materije u zemljištu, odnosno direktno utiču na plodnost zemljišta.

Osim u kopnenim ekosistemima, mikroorganizmi žive i u akvatičnim sredinama. Njihova uloga se uglavnom ogleda u transformacijama velikog broja jedinjenja u vodama. Međutim, usljed pogoršanja kvaliteta životne sredine u poljoprivredi (prekomjernom primjenom mineralnih đubriva, neadekvatnom primjenom organskih đubriva, obilnom primjenom pesticida), mnogi vodeni ekosistemi su postali potencijalni izvor kontaminacije u poljoprivredi. Mnoge koliformne bakterije, među kojima i E. coli, su detektovane u mnogim državama prilikom ispitivanja voda za navodnjavanje. Ove bakterije su podložne transmisiji, odnosno „prelasku“ iz zemljišta i vode za navodnjavanje do jestivih djelova biljaka, čime stiču potencijal za izazivanje infekcija i epidemija kod humane populacije. Svjetska literatura posljednjih decenija ukazuje na ozbiljnost problema, posebno u eri globalnih klimatskih promjena, gde je sve manje hemijski i mikrobiološki ispravnih izvora čiste vode. Značajnost ovog problema je posebno istaknuta mnogim evropksim direktivama, kao i u Stretegiji razvoja Federacije Bosne i Hercegovine, gde se na str. 49 navodi da „sve aktivnosti ruralnog razvoja ne smiju dovoditi do pogoršanja stanja kvantiteta i kvaliteta voda“.

Dobijeni rezultati tokom ovog projekta stvoriće osnovu za implementaciju principa dobre poljoprivredne prakse u dolini Neretve i davanje preporuka proizvođačima u cilju proizvodnje zdravstveno-bezbjedne hrane na ovom području.

 

Kao jedan od rezultata istraživanja je i nabavka hemikalija i uspostavljanje metoda određivanja mikroorganizama u uzorcima vode i zemljišta koja je od izuzetnog značaja za nastavni proces te će koristiti za realizaciju završnih, diplomskih radova kao i za istraživanja u sklopu doktorskih disertacija na Agromediteranskom fakultetu Univerziteta „Džemal Bijedić“ u Mostaru.